Greinin hefur verið uppfærð vegna breytinga á greiðslum Tryggingastofnunar í júlí 2023.

Greiðslur ellilífeyris Tryggingastofnunar (TR) eru tekjutengdar. Eftir því sem tekjur eftirlaunaþega eru hærri, því minna greiðir ríkið. Gott er að muna að einungis er skert vegna tekna, en eignir hafa engin áhrif.

Ákveðnar undanteknar eru þó á skerðingum:

• Séreign skerðir ekki.
  Úttekt séreignarsparnaðar og ávöxtun hans hefur engin áhrif á ellilífeyrisgreiðslur TR. Það er því rangt, sem oft er haldið fram, að vegna skerðinga borgi sig að taka allan séreignarsparnað út áður en sótt er um greiðslur hjá TR.
  Grein: Þú þarft ekki að taka út séreignina áður en þú hættir að vinna
• Frítekjumark launa. 200.000 kr. frítekjumark er á launatekjum í hverjum mánuði eða 2.400.000 kr. á ári, eftir því sem hentar betur. Undir þeim mörkum skerða laun ekki greiðslur. Gott er að líta til árlega frítekjumarksins sé gripið í tilfallandi störf. Sem dæmi fær sá sem vinnur 6 mánuði á ári og fær 400.000 kr. mánaðarlaun 2.400.000 kr. launatekjur í heildina það árið og verður ekki fyrir skerðingum. Frá ársbyrjun 2020 hefur Tryggingastofnun bæði reiknað launatekjur til skerðingar á ársgrundvelli og í hverjum mánuði fyrir sig. Sú aðferð sem betur kemur út fyrir lífeyrisþegar verður látin gilda.
  Grein: Frítekjumark launa hjá TR
• Almennt frítekjumark.
  Auk frítekjumarks launa er almennt frítekjumark 25.000 kr. á mánuði, eða 300.000 kr. á ári. Aðili sem er með 200.000 kr. lífeyristekjur á mánuði og 200.000 kr. launatekjur að auki er þannig með 400.000 kr. tekjur en þar sem samanlögð frítekjumörkin eru 225.000 kr. munu aðeins 175.000 hafa áhrif til skerðingar.
• Hálfur lífeyrir skerðist minna
  Eftir 65 ára aldur má sækja um hálfan lífeyri hjá Tryggingastofnun og lífeyrissjóðum. Krafa er gerð um að umsækjandi sé á vinnumarkaði en ekki meira en hálfu starfshlutfalli. Skerðingar TR vegna greiðslu hálfs lífeyris eru minni en þegar um fulla lífeyristöku er að ræða.
  Grein: Hálfur lífeyrir

Greiðslur og skerðingar

Eftir einföldun kerfisins um áramótin 2016-2017 sitja eftir tvær tegundir greiðslna:

• Ellilífeyrir. Ellilífeyrir getur að hámarki verið 315.525 kr. á mánuði frá júlí 2023, hafi lífeyrisþegi sótt um greiðslur frá TR 67 ára gamall. Tekjur umfram frítekjumörk skerða greiðslurnar um 45%. Hafa þarf í huga að greiðslur TR eru skattskyldar. Eftir skatta eru greiðslur og skerðingar því minni og eru skerðingar eftir skatta nær 30%. Greiðslur lækka með hækkandi tekjum þar til tekjur umfram frítekjumark atvinnutekna eru orðnar 726.167 kr. á mánuði. Þá eru greiðslurnar að fullu skertar.
• Heimilisuppbót.
  Þau sem búa ein fá aukalega greidda svokallaða heimilisuppbót. Heimilisuppbótin getur mest numið 79.732 kr. og er skerðingarhlutfall 11,9%.
• Hálfur lífeyrir.
  Hálfur lífeyrir getur að hámarki verið 157.763 kr. á mánuði og skerðingarhlutfall 45%.