Hagvöxtur á árinu 2022 var 6,4% samkvæmt nýlega birtum tölum Hagstofunnar. Var það heldur minni vöxtur en við höfðum áætlað í þjóðhagsspá okkar sem út kom í febrúarbyrjun en þó hraðasti hagvöxtur frá því herrans ári 2007. Stóra myndin er einnig býsna keimlík þeirri sem dregin var upp í febrúarspá okkar: Hagkerfið var í örum vexti sem var drifinn að stórum hluta af mikilli einkaneyslu landsmanna, auk þess sem endurkoma ferðaþjónustunnar og allmyndarleg fjárfesting atvinnuvega ýttu undir vöxt.
Hagvöxtur í fyrra sá mesti frá árinu 2007
Mikill vöxtur og vaxandi þenslumerki einkenndu þjóðarbúið í fyrra. Eftir því sem leið á árið dró úr vextinum og þar átti minni einkaneysluvöxtur stóran þátt. Framundan er talsvert hægari hagvöxtur þar sem hagkerfið þokast jafnt og þétt í átt að betra jafnvægi eftir hraðan vöxt.
Þótt hagvöxtur hafi verið myndarlegur allt síðasta ár dró þó allnokkuð úr vaxtartaktinum á lokafjórðungi ársins. Vöxturinn náði hámarki í 8,2% á fyrsta ársfjórðungi í fyrra en var kominn niður í 3,1% undir lok árs. Eins og sést á myndinni skýra hægari vöxtur einkaneyslu og útflutnings minnkandi hagvöxt að stærstum hluta.
Ferðaþjónustan undirstaða útflutningsvaxtar
Þrátt fyrir talsverðan halla á vöru- og þjónustuviðskiptum við útlönd í fyrra var framlag utanríkisviðskipta til hagvaxtar í stórum dráttum hlutlaust eins og endurspeglast í því að vöxtur þjóðarútgjalda var hinn sami og hagvöxtur, þ.e. 6,4% á síðasta ári. Ör vöxtur þjónustuútflutnings var burðarásinn í tæplega 21% útflutningsvexti í fyrra. Þar munar vitaskuld mest um vaxtarkipp í ferðaþjónustunni sem kom til baka af krafti um leið og faraldurinn fór að slaka á klónni á heimsvísu. Á heildina litið jókst þjónustuútflutningur um 54% í fyrra í magni mælt en vöruútflutningur um rúma prósentu á sama tíma.
Aukinn innflutningur á þjónustu vó einnig þyngst í tæplega 20% innflutningsvexti á síðasta ári. Á heildina litið jókst slíkur innflutningur um tæp 40% í magni mælt milli ára en vöruinnflutningur um tæp 12% á sama mælikvarða. Meiri innflutt þjónusta endurspeglar bæði kaup fyrirtækja á þjónustu af ýmsu tagi en einnig að talsverðum hluta aukin neysluútgjöld landsmanna á ferðum erlendis.
Fjárfesting fyrirtækja í sókn eftir lægð
Líkt og við bjuggumst við var fjárfesting atvinnuvega ein um hituna að drífa tæplega 7% vöxt fjármunamyndunar á árinu 2022 frá fyrra ári. Slík fjárfesting jókst um rúmlega 15% á síðasta ári og var dreifing meðal helstu atvinnugreina nokkuð jöfn að sögn Hagstofunnar. Er það annað árið í röð sem atvinnuvegafjárfesting sækir í sig veðrið eftir umtalsverðan samdrátt þrjú árin þar á undan.
Fjárfesting í íbúðarhúsnæði skrapp hins vegar saman um ríflega 6% í fyrra á þennan mælikvarða. Í frétt Hagstofunnar er þó bent á að umfang fjármunamyndunar í íbúðarhúsnæði hafi verið sögulega hátt þrátt fyrir þennan samdrátt enda fjölgaði fullgerðum íbúðum um tæplega 3.200 á síðasta ári samkvæmt gögnum frá HMS. Óverulegur samdráttur mældist einnig í fjármunamyndun hins opinbera í fyrra eftir nokkurn vöxt árið 2021.
Einkaneysla á flugi, bókstaflega og óbeint
Sem fyrr segir átti kraftmikill einkaneysluvöxtur drjúgan þátt í miklum hagvexti á síðasta ári. Á heildina litið óx einkaneysla um 8,7% í magni mælt sem er hraðasti vöxtur hennar síðan 2005. Einkaneysluvöxturinn var sér í lagi hraður á fyrri helmingi síðasta árs en á seinni árshelmingi dró jafnt og þétt úr honum.
Hagstofan dregur í frétt sinni fram þá áhugaverðu staðreynd að þótt dregið hafi umtalsvert úr kaupmáttarvexti miðað við launavísitölu eftir því sem leið á árið jukust heildarlaunatekjur um rúmlega 15% á síðasta ári. Því hafi aukinn kaupmáttur, þegar tekið er tillit til verðlagsbreytinga, á þann mælikvarða fylgt einkaneyslu nokkuð vel á síðasta ári. Sér í lagi var einkaneysluvöxturinn mikill í liðum sem tengjast samgöngum og ökutækjakaupum auk þess sem mikill vöxtur var í útgjöldum vegna ferðalaga erlendis.
Talsvert hægari vöxtur í kortunum
Hinar nýju tölur Hagstofunnar staðfesta þá mynd sem við drógum upp í þjóðhagsspánni í febrúarbyrjun af hagkerfi sem á undanförnum misserum hefur farið hratt úr talsverðum slaka í þenslu. Þá eru að okkar mati skýr merki í tölunum og öðrum hagvísum um að vaxtartakturinn hafi náð hámarki á fyrri hluta síðasta árs og að framundan sé talsvert hægari vöxtur sem í meira mæli byggir á auknum útflutningi.
Í þjóðhagsspá okkar er gert ráð fyrir að hagvöxtur verði 3,4% bæði í ár og á næsta ári, en tæp 3% árið 2025. Hagkerfið muni því jafnt og þétt þokast í átt að betra jafnvægi, hvort sem horft er til innlendra umsvifa eða ytra jafnvægis.
