Fráfall
Á þessari síðu finnur þú upplýsingar um atriði sem tengjast meðferð á dánarbúum.
Ferlið
Við andlát lýkur skattskyldu einstaklings og til verður sérstakur lögaðili, dánarbú, sem tekur við öllum eignum og skuldum hins látna.
Fyrsta skrefið í skiptingu dánarbús er að tilkynna sýslumanni um andlátið í því umdæmi þar sem hinn látni bjó. Afhenda þarf sýslumanni dánarvottorð og sýslumaður gefur út leyfi og umboð sem eru nauðsynleg fyrir frágang á dánarbúum. Algengasta meðferð dánarbúa eru einkaskipti en sýslumaður getur einnig gefið út leyfi til setu í óskiptu búi og þá er það eftirlifandi maki sem fer með forræði dánarbúsins. Oft er gefið út bráðabirgðaleyfi til úttekta vegna útfararkostnaðar o.þ.h. Sá sem hefur fengið slíkt leyfi þarf að framvísa reikningum vegna útfararkostnaðar til að fá þá greidda.
Mikilvægt er fyrir erfingja/eftirlifandi maka að fá eftirfarandi upplýsingar hjá bankanum:
- Allar innstæður, þ.m.t. lífeyrissparnað
- Verðbréfaeignir á vörslureikningum
- Allar skuldir
- Allar ábyrgðir og lánsveð
- Tilvist bankahólfs
Til þess að fá þær upplýsingar er hægt að hafa samband með því að senda tölvupóst, bóka símtal, eða gegnum netspjallið. Gæta þarf þess að framvísa leyfi (staðfestingu) sýslumanns og sanna á sér deili til að hægt sé að veita upplýsingar um fjármál dánarbús. Einnig er hægt að bóka tíma með ráðgjafa.
Hvað geri ég næst?
Tilkynning
Tilkynning andláts og dánarvottorð
Tilkynna þarf andlát til sýslumanns. Við tilkynningu andláts þarf að hafa meðferðis dánarvottorð, sem fengið er á sjúkrahúsi þar sem hinn látni lést eða frá lækni sem annaðist hinn látna.
Sýslumaður gefur út vottorð um að andlát hafi verið tilkynnt og er vottorðið afhent tilkynnanda. Vottorð er síðan afhent presti eða öðrum þeim sem annast útför hins látna.
Sýslumaður
Meðferð eigna
Eftir andlát má ekki hreyfa við inneignum, sem sá látni lætur eftir sig á bankareikningum, nema með heimild sýslumanns. Öll umboð sem hinn látni hefur gefið öðrum til úttekta falla niður við andlát hans. Hægt er að leita til sýslumanns til að fá sérstaka skriflega heimild til úttektar af bankareikningi á nafni þess látna til að greiða útfararkostnað
Umboð
Erfingi getur, ef hann svo kýs, veitt öðrum aðila umboð til að koma fram fyrir sína hönd við þær aðgerðir sem þörf er á við skipti á dánarbúi. Tveir eða fleiri erfingjar geta haft sama umboðsmann ef þeir vilja.
Dánarbú
Sýslumaður gefur út leyfi til einkaskipta, opinberra skipta eða leyfi til setu í óskiptu búi. Erfingjar eða umboðsmenn dánarbúsins geta þá sinnt fjármálunum og gengið formlega frá skiptum á dánarbúinu. Yfirleitt er gefinn út tiltekinn frestur til þess.
Ljúka frágangi
Ljúka frágangi mála
Ganga þarf formlega frá skiptum á dánarbúi innan tiltekinna fresta frá andláti, sem eru þó mislangir eftir því hvernig atvik þróast. Í meginatriðum verður leitað til sýslumanns til að ljúka máli, en það verður þá nánar tiltekið gert hjá sýslumanninum í umdæminu, þar sem sá látni átti síðast lögheimili samkvæmt þjóðskrá.
Frekari upplýsingar
Frekari upplýsingar
Við sýslumannsembættin er hægt að fá nánari upplýsingar um það sem þarf að gera til að ljúka frágangi mála við skipti á dánarbúi. Erfingjar geta hins vegar ekki reiknað með að fá þar frekari aðstoð, til dæmis við skjalagerð eða framkvæmd aðgerða við einkaskipti. Til slíkra þarfa verður því að leita annað, til dæmis til lögmanns.
Hér má finna nánari lýsingu á ferlinu í leiðbeiningum frá Sýslumanni
Verðbréfaeignir á vörslureikningum
Sá sem hefur umboð f.h. erfingja getur ráðstafað verðbréfaeignum. Gegn skriflegri beiðni umboðsmanns er heimilt að framkvæma flutning á verðbréfum fyrir lok dánarbússkipta. Ef erfingi/erfingjar/eftirlifandi maki er ekki með vörslureikning þá þarf að stofna slíkan reikning áður en verðbréfaeign er færð yfir á eftirlifandi maka eða ráðstafað samkvæmt beiðni.
Ráðstöfun og útborgun á séreignarsparnaði
Séreignarsparnaður erfist að fullu og af honum er ekki greiddur erfðafjárskattur. Inneign fellur til erfingja hins látna og skiptist á milli þeirra eftir reglum erfðalaga. Fylla þarf út umsókn um ráðstöfun á séreignarsparnaði vegna fráfalls sem snýr að skiptingu inneignar milli erfingja. Þegar búið er að ráðstafa inneigninni á milli erfingja geta allir erfingjar 18 ára og eldri með rafræn skilríki sjálfir sótt um útborgun á séreignarsparnaði vegna fráfalls á sjóðfélagavef Framtíðarauðs. Það er einnig hægt að fylla út umsókn um útborgun á séreignarsparnaði vegna fráfalls og skila inn í næsta útibú Íslandsbanka. Útborgun á séreignarsparnaði vegna fráfalls er skattlögð samkvæmt lögum um tekjuskatt.
Bankahólf
Bankinn veitir upplýsingar um tilvist bankahólfs gegn leyfi sýslumanns til upplýsingaöflunar. Þegar gefið hefur verið út leyfi til einkaskipta eða dánarbúið verið tekið til opinberra skipta getur skiptastjóri eða sá sem hefur umboð erfingja fengið aðgang að hólfinu. Hið sama gildir um maka sem hefur fengið leyfi til setu í óskiptu búi.
Umboðshafar
Öll umboð sem hinn látni hefur gefið öðrum til úttekta falla niður við andlát hans, þetta tekur einnig til aðgangs að netbanka.
Úttektarheimildir
Með beiðnum um greiðslur og úttektir þarf að framvísa staðfestingu frá viðkomandi sýslumanni um hver hefur úttektarheimild og að hvaða marki. Þeir sem hafa forræði yfir dánarbúi hafa einir heimild til úttekta. Það þarf ávallt að sanna forræði sitt á dánarbúinu með því að framvísa leyfi frá sýslumanni, auk þess að sanna á sér deili með skilríkjum.
Greiðsluþjónusta og greiðslukort
Við andlát er greiðsluþjónustu, beingreiðslum, reglulegum millifærslum og greiðslukortum hins látna lokað. Þetta þýðir að ógreiddir reikningar skuldfærast ekki lengur sjálfkrafa og því gott fyrir erfingja að fylgjast með hefðbundnum útgjöldum hins látna til að forðast vanskil á meðan gengið er frá leyfum hjá sýslumanni.
Stuðningssamtök
Hér má finna nánari upplýsingar sem gætu gagnast aðstandendum á þessum erfiðu tímum.
Það getur verið gott að fá andlegan stuðning frá öðrum sem eru að ganga í gegnum sömu erfiðleika. Ljónshjarta er til staðar fyrir þá sem missa ástvin í blóma lífsins.
Bóka tíma í ráðgjöf
Stundum er gott að tala við einhvern og fá ráðgjöf. Veldu dagsetningu og tíma sem hentar þér.
Fyrirvari
Íslandsbanki veitir ekki skattaráðgjöf. Skattlagning ræðst af aðstæðum hverju sinni og getur tekið breytingum í framtíðinni. Viðskiptavinum er bent á að leita sér utanaðkomandi skattaráðgjafar þegar við á.