Íbúðaverð heldur áfram að hækka allhratt

Íbúðaverð vegur væntanlega þungt til hækkunar á vísitölunni í apríl líkt og hefur verið raunin síðastliðið ár. Í heild hækkar húsnæðisliðurinn samkvæmt spá okkar um 1% (0,33% áhrif á VNV) þar sem mestu munar um reiknuðu húsaleiguna sem við gerum ráð fyrir að hækki um 1,6% milli mánaða (0,28% áhrif á VNV). Auk þess spáum við því að liðurinn viðhald og viðgerðir á húsnæði hækki um 0,8% (0,04% áhrif á VNV) en byggingarvísitalan hefur hækkað nokkuð á undanförnum mánuðum.

Undanfarna 12 mánuði hefur íbúðaverð á landinu öllu hækkað um 19% og hefur hækkunin ekki verið hraðari frá því á haustmánuðum 2017. Mikilvægt er fyrir þróun VNV að hægja taki á íbúðaverðshækkunum á næstunni þar sem hægari hækkunartaktur íbúðaverðs gæti vegið á móti aukinni innfluttri verðbólgu. Þó er ekki útlit fyrir að hægja muni verulega á hækkun íbúðaverðs á næstunni eða þar til aukið framboð af nýjum íbúðum kemur inn á markaðinn þegar líða tekur á árið.

Innfluttar vörur hækka í verði

Að húsnæðisliðnum undanskildum er það liðurinn ferðir og flutningar sem vegur hvað þyngst í hækkun VNV í aprílmánuði. Liðurinn í heild hækkar um 0,7% (0,10% áhrif á VNV) samkvæmt spá okkar. Flugverð vegur þar þyngst og hækkar um 4,9% (0,08% áhrif á VNV) en líklegt er að þessi liður muni hækka á næstu mánuðum bæði vegna aukinnar eftirspurnar en einnig vegna hærra eldsneytisverðs. Eldsneytisverð hér á landi hækkaði um ríflega 8% í marsmánuði vegna stríðsins í Úkraínu en sveiflurnar hafa verið minni nú í apríl. Í mælingu okkar hækkar eldsneytisverð einungis um 0,5% (0,01% áhrif á VNV).

Matar- og drykkjarvörur vega einnig þungt í mánuðinum. Liðurinn hækkar um 1,5% (0,22% áhrif á VNV) samkvæmt okkar spá. Þar munar mestu um verðhækkun á mjólkurvörum en Verðlagsnefnd búvara tilkynnti um hækkun á þessum vörum til bænda sem tók gildi 1. apríl síðastliðinn. Einnig eru ýmsar aðrar matvörur að hækka á milli mánaða eins og kornvörur, kjöt og ávextir.

Aðrir helstu liðir sem hækka á milli mánaða eru hótel og veitingastaðir um 1,0% (0,04% áhrif) og liðurinn aðrar vörur og þjónusta um 0,4% (0,03% áhrif á VNV).

Mun verðbólga mælast yfir 10%?

Verð á ýmsum hrávörum hefur rokið upp eftir að stríðið skall á auk þess sem enn gætir áhrifa faraldursins á framleiðslukeðjur og flutninga út í heimi. Horfur eru á að verðbólga verði áfram mikil næsta kastið og ekki fari að draga að ráði úr henni fyrr en á næsta ári. Í skammtímaspá okkar gerum við ráð fyrir 0,8% hækkun vísitölunnar í maí, 0,6% í júní og 0,3% í júlí. Gangi spá okkar eftir mælist verðbólga 7,7% í júlí.

Margir hafa velt því fyrir sér hvort verðbólga verði það mikil á næstu mánuðum að árstaktur hennar fari í tveggja stafa tölu. Verðbólga mældist síðast yfir 10% í september árið 2009 og í okkar skammtímaspá nær verðbólga toppi í 7,7% í júlí og tekur svo að hjaðna hægt og bítandi. Vissulega er óvissan mikil og þá sérstaklega hversu langvinn hækkunin erlendis verður og í hvaða mæli styrking krónu muni vega á móti.

Til að verðbólga mælist 10%, til að mynda eftir 6 mánuði, þarf vísitalan að hækka um tæplega 0,4% í hverjum mánuði umfram okkar spá. Til gamans tókum við saman helstu liði sem aukin innflutt verðbólga hefur jafnan fljótt áhrif á og skoðuðum dæmi um hversu mikið þessir einstöku liðir þurfa að hækka á næstu 6 mánuðum til að verðbólga mælist 10% í september. Aðrir liðir í vísitölunni breytast í takt við okkar spá.

Innflutt verðbólga mun að öllum líkindum fyrst hafa áhrif á þessa fjóra liði og smitast í kjölfarið í meiri mæli yfir í aðra liði. Eins og sést á myndinni þurfa þessir liðir að hækka talsvert umfram okkar spá til að hafa þau áhrif að verðbólga mælist yfir 10%.

Innflutt verðbólga skýrir nú um fjórðung verðbólgunnar og útlit fyrir að framlag hennar muni aukast á næstu mánuðum. Ef innflutt verðbólga verður þess valdandi að verðbólga mælist yfir 10% á næstu mánuðum þá þarf hún ein og sér að aukast töluvert og skýra næstum helming verðbólgunnar. Vissulega eru þó aðrir liðir sem geta haft þau áhrif að verðbólga aukist meira á komandi mánuðum en spá okkar gerir ráð fyrir og má þar helst nefna reiknuðu húsaleiguna.

Mikilvægt er fyrir þróun VNV, og í raunar ein helsta forsenda í langtímaspá okkar, að hægja taki á íbúðaverðshækkunum á næstunni þar sem hægari taktur íbúðaverðs mun vega á móti innfluttri verðbólgu. Við erum þrátt fyrir allt fremur bjartsýn á að við náum tökum á verðbólgunni og hún taki að hjaðna nokkuð hratt á næsta ári. Spá okkar hljóðar upp á 7% verðbólgu að meðaltali árið 2022, 4,4% árið 2023 og 2,9% árið 2024.

Lagalegur fyrirvari

Skýrsla þessi er tekin saman af Greiningu Íslandsbanka hf. (Íslandsbanki).

Upplýsingar í skýrslu þessari eru upprunnar frá innlendum og erlendum upplýsinga- og fréttaveitum, sem taldar eru áreiðanlegar, ásamt opinberum upplýsingum, eigin úrvinnslu Greiningar og mati á hverjum tíma. Upplýsingarnar hafa ekki verið kannaðar sjálfstætt af Íslandsbanka og ábyrgist bankinn ekki nákvæmni upplýsinganna, áreiðanleika eða réttmæti þeirra. Skoðanir höfunda geta breyst án fyrirvara og ber Íslandsbanka ekki skylda til að uppfæra, lagfæra eða breyta skýrslunni við breyttar forsendur.

Skýrslan er einungis birt í upplýsingaskyni og skal því ekki litið á hana sem ráðleggingu/ráðgjöf um að ráðast eða ráðast ekki í tiltekna fjárfestingu eða tilboð um að kaupa, selja eða skrá sig fyrir tilteknum fjármálagerningum. Íslandsbanki og starfsmenn bankans bera ekki ábyrgð á viðskiptum sem kunna að vera gerð á grundvelli þeirra upplýsinga sem fram koma í skýrslunni. Þeim aðilum sem hafa hug á viðskiptum er bent á að leita sér sérfræðilegrar ráðleggingar og kynna sér vel hina ýmsu fjárfestingarkosti sem í boði eru. Fjárfestingum fylgir ávallt fjárhagsleg áhætta og ber m.a. að hafa í huga áhættu vegna alþjóðlegra fjárfestinga og gengisflökts gjaldmiðla. Fjárfestingamarkmið og fjárhagsstaða fjárfesta er mismunandi. Bent skal á að árangur í fortíð er ekki trygging um árangur í framtíð.

Skýrslur og aðrar upplýsingar sem berast frá Íslandsbanka eru einungis ætlaðar til einkanota. Hvorki má afrita efnið, vitna í það né dreifa því, í heild eða að hluta, án skriflegs leyfis frá Íslandsbanka.

Skýrsla þessi er stutt samantekt og ber ekki að líta svo á að í henni sé að finna allar tiltækar upplýsingar um þau viðfangsefni sem hún fjallar um.

Eftirlitsaðili: Fjármálaeftirlitið (www.fme.is).

BANDARÍKIN

Skýrslu þessari eða afritum hennar má ekki dreifa í Bandaríkjunum eða til viðtakenda sem eru bandarískir ríkisborgarar í andstöðu við takmarkanir sem kveðið er á um í bandarískum lögum. Dreifing skýrslunnar í Bandaríkjunum kynni að teljast brot á þeim lögum.

KANADA

Upplýsingarnar í skýrslu þessari eru ekki ætlaðar til dreifingar eða útbreiðslu með neinum hætti í Kanada og því ber ekki að líta á þær sem fjármálaráðgjöf eða ráðleggingu um fjárfestingar í skilningi kanadískra verðbréfalaga.

ÖNNUR LÖND

Lög og reglugerðir í öðrum löndum kunna einnig að takmarka dreifingu skýrslu þessarar.